Δυσκολίες επικοινωνίας και διαπροσωπικές σχέσεις μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
Μεταπτυχιακό | Α' εξάμηνο | 1223-4113
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών: Εκπαίδευση και Πολιτισμός
Ειδίκευση: Παιδαγωγική Ψυχολογία και Εκπαιδευτική Πράξη
Πιστωτικές Μονάδες Μαθήματος ECTS: 7
Εβδομαδιαίες Ώρες Διδασκαλίας Μαθήματος: 3
Τύπος Μαθήματος: - Ειδικού Υπόβαθρου - Ειδίκευσης - Ανάπτυξη Δεξιοτήτων
Προαπαιτούμενα: --
Γλώσσα Διδασκαλία και Εξετάσεων: Ελληνική
Για τους φοιτητές Erasmus υπάρχει η δυνατότητα για παράδοση εργασιών και εξέταση στην αγγλική.
Περιγραφή
Στο πλαίσιο του μαθήματος επιδιώκεται η κατανόηση και ανάλυση εννοιών που σχετίζονται με το γνωστικό, γλωσσικό, συναισθηματικό και κοινωνικό υπόβαθρο της επικοινωνίας και των διαπροσωπικών σχέσεων στο σχολείο καθώς και η εξέταση της φύσης και των αιτιών των προβλημάτων επικοινωνίας και κοινωνικής προσαρμογής παιδιών και εφήβων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Έμφαση δίνεται στην εξέταση της γλωσσικής ικανότητας, της ικανότητας επικοινωνίας και των διαπροσωπικών σχέσεων παιδιών και εφήβων με διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού, με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες καθώς και κωφών ή βαρήκοων παιδιών και εφήβων. Τα θέματα που θα συζητηθούν περιλαμβάνουν την εννοιολογική διασάφηση της κατανόησης του νου, της γλώσσας και της επικοινωνίας, τη «Θεωρία του Νου» και το εμπειρικό παράδειγμα της αναφορικής επικοινωνίας, τις ερμηνευτικές θεωρίες για την ανάπτυξη της κοινωνικής κατανόησης και του ελέγχου της κατανόησης, το ρόλο του περιβάλλοντος (σχολείο, οικογένεια) στην ανάπτυξη της σκέψης και της επικοινωνίας στο σχολικό περιβάλλον, τη φιλία και το ρόλο της στην ικανότητα μάθησης και στη συμπεριφορά του παιδιού, τη φύση των δυσκολίων επικοινωνίας παιδιών και εφήβων και τις δυσκολίες στην κοινωνική προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον, τη ρύθμιση συναισθημάτων. Επιπλέον, στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού, ενθαρρύνεται η κριτική σκέψη στην αξιολόγηση και το σχεδιασμό ψυχοπαιδαγωγικών προσεγγίσεων ενίσχυσης των δεξιοτήτων επικοινωνίας και της κοινωνικής συμπεριφοράς των μαθητών με και χωρίς τυπική ανάπτυξη στο γενικό σχολείο.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Το μάθημα αποσκοπεί στο να συμβάλλει στην ανάπτυξη γνώσης και δεξιοτήτων γύρω από θεματικές περιοχές που αφορούν στην ανάπτυξη της επικοινωνίας και της κοινωνικής συμπεριφοράς σε τυπικά αναπτυσσόμενους και μη τυπικά αναπτυσσόμενους μαθητικούς πληθυσμούς. Επιπρόσθετα, το μάθημα στοχεύει στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης και προβληματισμού για το ρόλο των διανθρώπινων σχέσεων, που αναπτύσσονται στη σχολική τάξη, στη μάθηση και τη συμπεριφορά παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Με την επιτυχή περάτωση της περιόδου μάθησης για το συγκεκριμένο μάθημα οι φοιτητές αναμένεται να είναι σε θέση να:
- περιγράφουν την κοινωνική, συναισθηματική και γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών σχολικής ηλικίας με και χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες
- διασαφηνίζουν εννοιολογικά την επικοινωνία και την κοινωνική κατανόηση κατά τη σχολική ηλικία
- διακρίνουν και να εξηγούν τους εγγενείς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που επιδρούν στην κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον
- αναγνωρίζουν και να αξιολογούν τις επιπτώσεις των δυσκολιών στην επικοινωνία στην κοινωνική προσαρμογή των παιδιών και εφήβων
- εκτιμούν το ρόλο του σχολείου στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών
- εξετάζουν τη φύση των δυσκολιών των παιδιών στην επικοινωνία με βάση τη βιβλιογραφία
- εξετάζουν κατάλληλες μεθόδους παρέμβασης και διαχείρισης προβλημάτων στην τάξη
- συνεργάζονται
- διαχειρίζονται εποικοδομητικά την αυτοτελή μελέτη μέσα από τη χρήση των πολλαπλών πηγών πληροφόρησης
- αναπτύσσουν ακαδημαϊκή σκέψη και να τεκμηριώνουν γραπτά και προφορικά την άποψη τους με τη χρήση επιστημονικών ευρημάτων
Γενικές Ικανότητες
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση εμπειρικών δεδομένων και πληροφοριών με τη χρήση της Τεχνολογίας και των ακαδημαϊκών υπηρεσιών πληροφόρησης
- Αυτόνομη εργασία, αυτορρύθμιση.
- Ομαδική εργασία, συνεργασία, επιχειρηματολογία και παροχή ανατροφοδότησης
- Σεβασμός στη διαφορετικότητα.
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προσαρμογή σε νέες εκπαιδευτικές ανάγκες-συνθήκες με βάση τις δυνατότητες και τις δυσκολίες των μαθητών.
- Λήψη αποφάσεων και επίλυση προβλημάτων
- Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα ετερότητας
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
Διδακτικές και Μαθησιακές Μέθοδοι - Αξιολόγηση
Τρόπος Παράδοσης: Πρόσωπο με πρόσωπο, προβολή εκπαιδευτικών ταινιών, βιωματικές ασκήσεις σε μικρές ομάδες, μελέτες περίπτωσης, μελέτη και επεξεργασία βασικής επιστημονικής αρθρογραφίας, ανάπτυξη επιχειρηματολογίας. Μέρος του μαθήματος υλοποιείται με εξ΄ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω πλατφόρμας ασύγχρονης εκπαίδευσης.
Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών: Χρήση Τ.Π.Ε. στο πλαίσιο του μαθήματος, υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας, της εξ’ αποστάσεως διδασκαλίας και της επικοινωνίας με τους φοιτητές με τη χρήση της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class.
Οργάνωση Διδασκαλίας:
| Δραστηριότητα | Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου |
|---|---|
| Καταιγισμός ιδεών-διάλεξη | 20 |
| Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία | 20 |
| Μελέτη και ανάλυση βιβλιογραφίας/αρθρογραφίας | 25 |
| Συγγραφή εργασίας | 40 |
| Παρουσίαση και συζήτηση εργασίας | 15 |
| Δημόσια έκφραση επιχειρηματολογίας στην τάξη | 10 |
| Ομαδικές, βιωματικές ασκήσεις στο πλαίσιο μελέτης περίπτωσης | 15 |
| Αυτοτελής μη καθοδηγούμενη μελέτη και ανατροφοδότηση | 25 |
| Εξατομικευμένη καθοδήγηση και συμβουλευτική | 5 |
| Σύνολο Μαθήματος | 175 |
Αξιολόγηση Φοιτητών:
Η γλώσσα αξιολόγησης των φοιτητών στο πλαίσιο του μαθήματος είναι η Ελληνική, ενώ για τους φοιτητές Erasmus η γλώσσα αξιολόγησης είναι η Αγγλική. Οι φοιτητές αξιολογούνται με εργασία η οποία αποτελείται από γραπτή βιβλιογραφική ανασκόπηση έκτασης 4000 λέξεων (60% του τελικού βαθμού), δημόσια προφορική παρουσίαση διάρκειας 10΄ - 12΄ (30% του τελικού βαθμού) και ανάπτυξη επιχειρηματολογίας διάρκειας 5΄- 7΄ σε ένα ερώτημα που θα προετοιμάσει ο φοιτητής στο πλαίσιο του μαθήματος (10% του τελικού βαθμού).
Τα κριτήρια βαθμολόγησης της γραπτής βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι τα παρακάτω:
- Ποιότητα ανασκοπούμενης βιβλιογραφίας (δημοσιευμένη έρευνα σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές)
- Ποιότητα της ανάλυσης της βιβλιογραφίας (βαθμός σύνθεσης, σύγκρισης και κριτικής αποτίμησης της θεωρίας, της μεθόδου και των αποτελεσμάτων των ανασκοπούμενων ερευνών, ισορροπία στη διατύπωση θέσεων και κριτικής)
- Σκοπός και συνάφεια του θέματος με το περιεχόμενο της ανασκόπησης
- Διατύπωση προτάσεων για μελλοντική έρευνα
- Δομή, συνοχή, σαφήνεια και έκταση εργασίας (±10%)
- Δομή, συνοχή, σαφήνεια και έκταση εργασίας (±10%)
- Δομή, συνοχή, σαφήνεια και έκταση εργασίας (±10%)
Τα κριτήρια βαθμολόγησης της προφορικής παρουσίασης είναι τα παρακάτω:
- Περιεχόμενο και δομή
- Δεξιότητες παρουσίασης
- Προετοιμασία και διαχείριση χρόνου
- Ανταπόκριση σε ερωτήσεις και γνώσεις γύρω το θέμα παρουσίασης
Τα κριτήρια βαθμολόγησης της επιχειρηματολογίας του φοιτητή είναι τα παρακάτω:
- Σεβασμός στην αντίθετη άποψη
- Πληρότητα πληροφόρησης
- Αντίκρουση
- Χρήση ερευνητικών δεδομένων, στατιστικών στοιχείων
- Οργάνωση
- Κατανόηση θέματος
Οι μέθοδοι και τα κριτήρια αξιολόγησης των φοιτητών αναφέρονται αναλυτικά στην ηλεκτρονική τάξη του μαθήματος στην οποία έχουν πρόσβαση όλοι οι φοιτητές. Ανατροφοδότηση στο πλαίσιο της αξιολόγησης των φοιτητών παρέχεται με τη βοήθεια της ηλεκτρονικής τάξης του μαθήματος.
Συνιστώμενη Βιβλιογραφία
- Bartsch, K. & Wellman, H. M. (1995). Children talk about the mind. NY: Oxford University Press.
- Frith, U., & Happé, F. (1994). Autism: Beyond “theory of mind”. Cognition, 50(1-3), 115-132.
- Grieve, R., & Hughes, M. (1997). Understanding children: essays in honour of Margaret Donaldson. Oxford Malden, MΑ: Blackwell.
- Μαριδάκη-Κασσωτάκη, Αικ. (1999). Σύγχρονες απόψεις για τη σκέψη του παιδιού. Αθήνα: Γρηγόρης.
- Potter, C. & Whittaker, C. (2001). Enabling communication in children with autism. London: Jessica Kingsley Publishers.
- Rieffe, C. (2012). Awareness and regulation of emotions in deaf children. British Journal of Developmental Psychology, 30(4), 477-492.
- Siegal, M. (2008). Marvelous minds: the discovery of what children know. Oxford: Oxford University Press.
- Schick, B., De Villiers, P., De Villiers, J. & Hoffmeister, R. (2007). Language and Theory of Mind: A Study of Deaf Children. Child Development, 78: 376–396. doi:10.1111/j.1467-8624.2007.01004.x
- Wood, D. (1998). How children think and learn: the social contexts of cognitive development. Oxford: Blackwell.
- Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
- Ψυχολογία
- Προσχολική & Σχολική Εκπαίδευση
- Έρευνα στην Εκπαίδευση
- Διάλογοι! Θεωρία & Πράξη στις Επιστήμες της Αγωγής και της Εκπαίδευσης
- Autism
- British Journal of Developmental Psychology
- British Journal of Educational Psychology
- Child Development
- Journal of Deaf Studies and Deaf Education